Jak napisać biznesplan? Struktura i elementy biznesplanu

Rozpoczęcie działalności gospodarczej to ważny moment w życiu przedsiębiorcy. Jednak nie wystarczy mieć dobrego pomysłu na biznes i oszczędności, które można przeznaczyć na jego uruchomienie. Trzeba sporządzić plan, który sprawdza opłacalność zamierzonego biznesu i jest przyszłościową koncepcją rozwoju firmy. Wyjście z działalnością na „szerokie wody” bez poznania rynku, zaplanowania pierwszych wydatków i pełnego kosztorysu, nie wróży niczego dobrego. Firma powinna mieć plan otwarcia. Dzięki sporządzeniu biznesplanu można pozyskać źródła finansowania inwestycji. Jak zatem napisać biznes plan? Jaka jest jego struktura oraz podstawowe elementy biznesplanu? Co należy tak naprawdę rozumieć pod pojęciem biznesplan?

Co to jest biznesplan?

Pomysł  na biznes powinien przerodzić się w realną działalność przedsiębiorczą i zyski. Pierwszym krokiem do sukcesu jest opracowanie biznesplanu. Prawa rynku i ekonomii są nieubłagane – sam pomysł, bez realnego planu na działalność, pieniędzy nie przyniesie.

Biznesplan to po prostu plan na biznes – bierze pod uwagę zasoby przedsiębiorcy(ów) i pokazuje cele. Zaplanowane działania są skuteczniejsze, celowe, pozbawione przypadkowości. Biznesplan jest tworzony w fazie planowania działalności gospodarczej lub jej poszerzania.

Słuszne jest powiedzenie, że biznesplan jest dla przedsiębiorcy tym, czym CV dla osoby szukającej pracy. Według danych statystycznych po roku od startu biznesu pozostaje 70% przedsiębiorstw, a po 5 latach już tylko 30%.

Korzyści z biznesplanu

Najważniejszą korzyścią z biznesplanu jest możliwość oceny opłacalności biznesu. Działalności gospodarczej, która nie gwarantuje zysków już w pierwszym roku, nie warto otwierać. Biznesplan jest potrzebny do uzyskania dotacji lub kredytu na rozpoczęcia działania firmy. W sferze psychologicznej biznesplan ugruntowuje wiarę w powodzenie biznesu i ułatwia utrzymanie motywacji wśród zespołu. Porządkuje wiedzę o otoczeniu gospodarczym i  konkurencji oraz pokazuje mocne i słabe strony nowego biznesu, co umożliwia zarządzanie jego rozwojem.

Biznesplan koncentruje uwagę na kluczowych czynnikach sukcesu i określa sposoby osiągnięcia celu oraz weryfikuje oczekiwania finansowe względem nowego biznesu.

Jego sporządzenie wymaga wiedzy z zakresu prawa, ekonomii, marketingu oraz sprzedaży.

Elementy biznesplanu i jego struktura

Według Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości, biznesplan powinien składać się z następujących elementów:

• pisma przewodniego,
• strony tytułowej,
• streszczenia biznesplanu,
• spisu treści,
• planu  właściwego, który składa się z następujących elementów:
  • charakterystyki firmy (historii, obecnej sytuacji firmy, wizji, misji i celów do osiągnięcia) i branży,
  • analizy SWOT (mocne i słabe strony firmy oraz szanse i zagrożenia z zewnątrz),
  • opisu inwestycji,
  • planu sprzedaży i marketingu oraz planu działania i zarządzania, planu finansowego,
  • podsumowania i oceny ryzyka.

Pismo przewodnie i część wstępna biznesplanu

Pismo przewodnie jest obowiązkowe, jeżeli przyszły przedsiębiorca stara się o kredyt lub dotację. Powinno zawierać:

• nazwę firmy i dane osobowe,
• cel napisania biznesplanu,
• historię pomysłu na biznes,
• wizję rozwoju firmy,
• streszczenie produktów lub usług,
• krótkie przedstawienie kosztów, przychodów i zysków,
• plan wydatkowania kredytów/dotacji.

Strona tytułowa powinna zawierać informację „Biznesplan +nazwa firmy oraz dane teleadresowe przedsiębiorcy i firmy. Strony w biznesplanie muszą być ponumerowane. Biznesplan to pismo urzędowe.

Streszczenie biznesplanu / projektu biznesowego musi zawierać takie elementy jak:

• cel sporządzenia biznesplanu i spodziewane korzyści,
• informację o wysokości środków finansowych potrzebnych do osiągnięcia zysku,
• projekcje finansowe na okres minimum 3 lat i opis kadry menedżerskiej.

Spis treści biznesplanu ułatwia czytającym poruszanie się po dokumencie.

Część główna biznesplanu

Punkty: historia i obecna sytuacja firmy, dotyczą przedsiębiorców, którzy działają na rynku i planują inwestycje. Przyszli przedsiębiorcy zaczynają pisanie głównej części biznesplanu od wizji firmy, misji i celów do osiągnięcia.

Wizja firmy określa, jak będzie wyglądało przedsiębiorstwo za kilka lat, jeżeli projekt utrzyma się na rynku.

Misja firmy wyznacza kierunek rozwoju.

W podpunkcie „charakterystyka branży” należy opisać swoich konkurentów, podać ich wielkości sprzedaży i odnieś do całej branży. Omawiana część biznesplanu wymaga znajomości rynku. Należy opisać swój produkt pod względem możliwości rywalizacji z konkurencją – wskazać dobre i słabe strony, cechy, które pozwolą przewyższyć konkurencje oraz określić potrzeby, jakie może zaspokoić dany produkt/usługa.

Bardzo istotna jest analiza SWOT, która wskazuje słabe i mocne strony firmy oraz szansę i zagrożenia z zewnątrz. Analizę SWOT kończy omówienie pozycji strategicznej firmy, czyli  wyniku oddziaływania wymienionych powyższej czynników na możliwość zrealizowania celów firmy.

Opis inwestycji to wstęp do analizy finansowej – opis na co zostaną wydane środki z kredytu/dotacji. W źródłach finansowania określa się, ile z własnych środków będzie przeznaczone na inwestycję, a jaka kwota jest potrzebna z zewnątrz.

Plan sprzedaży i marketingu ujęte w biznesplanie

To jedna z najważniejszych części biznesplanu. Wymaga opisania unikalnych cech produktu, zasady działania, cech fizycznych, prognozowanej ceny końcowej. Analiza rynku ma przekonać odbiorców biznesplanu, że przedsiębiorca rozumie rynek i będzie w stanie na nim konkurować. Konieczne jest zawarcie informacji o rynku i klientach docelowych, o trendach na tym rynku i o prognozie sprzedaży.

W strategii marketingowej określa się cenę produktu, sposoby dotarcia do klienta, możliwość zmian w samym produkcie oraz rozpoznawalność produktu za 3 lub 5 lat. Strategie marketingowe  decydują o sukcesie firmy. Dlatego w biznesplanie trzeba określić strategię produktu, cen, dystrybucji i promocji. Wybór odpowiedniej promocji decyduje o zyskach przez cały okres działalności.

Plan zarządzania i finanse w biznesplanie

W opisie działalności trzeba uwzględnić takie czynniki jak:

• lokalizacja,
• maszyny,
• wyposażenie biur stanowisk pracy,
• koszty produkcji,
• kapitał ludzki.

W opisie zarządzania firmą trzeba wskazać osoby odpowiedzialne za poszczególne działy oraz zakres ich kompetencji. W tym miejscu biznesplanu należy wymienić kontrahentów, księgowych, usługi bankowe i pomoc prawną. Formą księgowości może być współpraca z biurem rachunkowym lub księgowości internetowej. W przypadku mniejszych firm, które dopiero rozpoczynają swoją działalność, najpopularniejsze jest korzystanie z usług biura rachunkowego.

W harmonogramie działań należy opisać czynności, które należy wykonać w związku z realizacją przedsięwzięcia.

Plan finansowy to część, która najbardziej interesuje urzędników i bankowców. Plan finansowy jest także istotny dla początkującego przedsiębiorcy, ponieważ może się przekonać, czy jego biznes jest po prostu opłacalny. Należy opisać przychody i koszty firmy umiejscowione w czasie. Pisanie planu finansów w biznesplanie rozpoczyna się od ujęcia nakładów inwestycyjnych i źródeł finansowania – w tabelkach trzeba wymienić co i kiedy zostanie zakupione oraz źródła finansowania tych zakupów, np.: środki własne, kredyt, dotacja.

Prognozy finansowe w biznesplanie

Prognozy finansowe ustala się na podstawie analizy rynku oraz kosztów działalności. Sporządza się bilans zysków i start na podstawie prognozowanej wielkości sprzedaży pomniejszony o koszty w ujęciu miesięcznym.

Bardzo istotne jest określenie przepływów pieniężnych, to znaczy prognozowane wpływy i ponoszone wydatki (surowce, materiały, media, usługi).

Biznesplan nie może obejść się bez bilansu otwarcia, w którym określa się aktywa i pasywa. Aktywa to środki niezbędne do prowadzenia działalności, np.: urządzenia, zapasy, wyposażenie, gotówka.

Z kolei pasywa to sposób finansowania aktywów, np.: kredyt, pożyczka, dotacja, środki własne, zobowiązania u dostawców, leasing itp.

Bilans pokazuje kondycję finansową firmy w momencie startu. W dalszej działalności musi być sporządzany co jakiś czas. W późniejszej działalności bilans opieramy o aktualne dane księgowe. Bilans może być sporządzony przez biura rachunkowe.

Osoby czytające biznesplan zwracają uwagę na punkt rentowność BEP, który określa, jaki musi być poziom sprzedaży, aby pokryć wszystkie koszty i „wyjść na zero”.

Dane dla banku

Biznesplanem interesują się banki, w których przedsiębiorca chce wziąć kredyt na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Banki mają specjalne oferty wsparcia finansowego dla początkujących przedsiębiorców. Dokładnie sprawdzają powyższą grupę klientów i żądają, aby w biznesplanie była ujęta analiza wskaźnikowa. Pod wskaźniki podkłada się dane z rachunku zysków i strat oraz z bilansu.

Oceniane są:

1. wskaźniki płynności finansowej (wskaźnik płynności bieżącej),
2. sprawności działania (wskaźnik rotacji zasobów, wskaźnik rotacji zobowiązań),
3. rentowności (wskaźnik rentowności brutto)
4. i zadłużenia (wskaźnik zadłużenia kapitału własnego).

W planie finansowym nie może być fantazji, ponieważ  zbytni optymizm w finansach może przyczynić się do klęski przedsiębiorstwa. Plan finansowy musi być napisany rzetelnie, ponieważ od niego zależy, czy bank lub instytucja udzielą finansowego wsparcia dla powstającej firmy.

Podsumowanie biznesplanu

Biznesplan trzeba podsumować. Urzędników przekonują informacje, że zaplanowane działania dobrze rokują, a przeprowadzone przez przyszłego przedsiębiorcą badania wskazują, że na rynku jest zapotrzebowanie na danych produkt/usługę. Biznesplan wręcz wymusza zapoznanie się z realiami rynkowymi, wykonanie badań zachowań konsumenckich. Biznesplan powinien wykazać, że pierwsze zyski pojawią się już w pierwszym roku prowadzenia działalności gospodarczej.

Biznesplan jest trudnym technicznie dokumentem, ale daje pełen obraz zaplanowanej działalności gospodarczej. To spisanie swoich marzeń i oczekiwań odnośnie firmy. Pisanie biznesplanu to świetna okazja, aby poznać rynek i udowodnić sobie oraz instytucjom finansowym, że zaplanowane działanie ma sens. Osoby, które osiągnęły sukces w biznesie, zgadzają się co do tego, że dokładny biznesplan to konieczność na etapie uruchamiania działalności gospodarczej i udanego wejścia na rynek.