Ziemniaki są jedną z roślin tradycyjnie uprawianych w Polsce i w Europie Środkowej. Ich uprawa to wręcz polska tradycja. Wykorzystywane są do celów spożywczych, jak i przemysłowych. Przetrwały spadki produkcyjne lat 80-tych i 90-tych i znów są jednym z najchętniej uprawianych warzyw. Rolników wspomagają ośrodki badawcze, które tworzą nowe odmiany o szeregu dobrych cen, dzięki czemu zyskują rolnicy. Krajowi producenci ziemniaków mają bogate doświadczenie i potrafią wytworzyć świetny gatunkowo produkt. Nie zawsze rozwijają swoje możliwości produkcyjne, ponieważ nie dysponują większymi możliwościami finansowymi. Uprawa ziemniaka skrobiowego zyskuje na znaczeniu.
Zastosowanie ziemniaka skrobiowego
Ziemniaki skrobiowe to specyficzne odmiany ziemniaków z podwyższoną zawartością skrobi. Opłacalność ziemianka skrobiowego jest porównywalna do produkcji ziemniaków konsumpcyjnych. Ziemniaki skrobiowe wykorzystuje się do wytwarzania krochmalu i produktów pochodnych (mączki ziemniaczanej, syropu skrobiowego, glukozy, dekstryny, klejów i innych preparatów technicznych zużywanych w gałęziach przemysłu przetwórczego, m.in. w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, włókienniczym, papierniczym, paszowym).
Ziemniaki skrobiowe mają również zastosowanie w przemyśle spożywczym do produkcji suszu spożywczego, np.: płatków, grysów, puree, granulatów, przetworów smażonych, np.: frytek i chipsów oraz spirytusu.
Warto wspomnieć, że ziemniaki skrobiowe mają zastosowanie do wytwarzania aglomeratów (używanych w przemyśle chłodniczym). Opłacalność ziemniaków skrobiowych jest uzależniona od powiązania producenta z zakładami przetwórczymi za pomocą umów kontrakcyjnych.
Umowa kontrakcyjna
Jest to umowa między producentem – rolnikiem, a zakładem przetwórczym na dostarczenie określonego produktu. Rolnik dostarcza płody rolne, np.: ziemniaki skrobiowe, które mają odpowiednią jakość oczekiwaną przez rynek. Musi wyprodukować umówioną ilość towaru. Otrzymuje zapłatę, a zakład przetwórczy wykorzystuje surowiec do produkcji. Rolnik ma zapewniony zbyt surowca, a przetwórnia zyskuje sprawdzonego dostawcę. Przetwórca musi odebrać ziemniaki i wyprodukować z nich wyroby skrobiowe.
Umowę z zakładem przetwórczym mogą zawierać: rolnik, małżonek lub małżonka osoby uprawiającej ziemniaki, współposiadacz gruntu lub zrzeszenie producentów, do których należy grupa rolników.
Jakość ziemniaków skrobiowych
Ziemniaki skrobiowe są bardzo mączyste, ale też i łatwiejsze w przechowywaniu. Skrobiowość bulw zależy od odmian. Opłacalność ziemniaka skrobiowego zależy od zawartości skrobi w bulwie. Za ziemniaki, które mają 18% skrobi, rolnik uzyskuje ponad 70 zł/tonę więcej do tony niż za te, co mają jej tylko 16%. Na specjalny bonus może liczyć rolnik, jeżeli zawartość skrobi przekroczy próg 17% – wtedy otrzymuje dodatek w wysokości 3% ceny.
Moment zbioru ziemniaka na duże znaczenie – niedojrzałe mają mniejszą zawartość skrobi.
Poziom zawartości skrobi można mierzyć z pomocą specjalnej wagi. Ułatwia to ustalenie najlepszego momentu zbioru i automatycznie osiągnięcia wyższej ceny za tonę ziemniaków. Warto wiedzieć, że zawartość skrobi w ziemniakach uwarunkowana jest genetycznie, chociaż duży wpływ na skrobię ma sposób uprawy, pogoda oraz jakość materiału siewnego. Najwięcej skrobi jest w największych bulwach.
Używanie sadzeniaków z własnego rozmnożenia doprowadza po latach do nieznacznego obniżania się zawartości skrobi i drobnienia bulw. Aby zwiększyć opłacalność ziemniaka skrobiowego, warto zasadzić którąś z najbardziej polecanych odmian o najwyższej zawartości skrobi, np.:
- Kuras
- Boryna
- Hinga
- Jubilat
- Pasja Pomorska
- Zuzanna
- Szyper
- Amarand
- Galda
- Mieszko.
Średnia zawartość skrobi w wymienionych odmianach to 18,5-20%. Ich zaletami są: duża odporność na choroby i szkodniki.
Dopłaty państwowe do uprawy ziemniaków skrobiowych
Zgodnie z ustawą z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, rolnikowi, który uprawia ziemniaki skrobiowe, przysługuje płatność do powierzchni uprawy ziemniaków skrobiowych. Może się o nią ubiegać rolnik, który zawarł umowę z przedsiębiorstwem przetwórczym na dostarczenie wymaganej ilości ziemniaków skrobiowych z określonej powierzchni gruntów, a partner biznesowy zobowiązał się ziemniaki odebrać w umówionym terminie, zapłacić za nie umówioną cenę i wyprodukować z nich skrobię lub wyroby skrobiowe lub rolnik należący do zrzeszenia organizacji producentów.
Dopłaty zwiększają opłacalność ziemniaka skrobiowego. Pobyt na ziemniaki skrobiowe jest znaczny i poza okresem fatalnych warunków pogodowych, rolnicy chwalą sobie ten rodzaj produkcji.
Niestety, pogoda w rolnictwie odgrywa kluczową rolę i może popsuć opłacalność ziemniaka skrobiowego, nawet w przypadku odmian o dużej zawartości skrobi. Doświadczenie Polaków w uprawie tego warzywa sprawia, że jakość krajowych ziemniaków skrobiowych jest doceniana nawet przez zagranicznych odbiorców. Ziemniaki skrobiowe wróciły do łaski producentów. Nowe możliwości technologiczne w uprawie ziemniaków skrobiowych zapewniają lepsze plony i zysk.