Największym pragnieniem każdego przedsiębiorcy rozpoczynającego swoją przygodę z biznesem jest to, aby jego firma od początku, albo w bardzo krótkim czasie stała się sławna i rozpoznawalna, a tłumy klientów zadowolonych z produktu przyczyniałyby się do generowania wysokich zysków. Czy to możliwe? Oczywiście – możliwości takiego startu w biznesie daje franczyza.
Co to jest franczyza?
Franczyza jest formą prowadzenia działalności gospodarczej opartej na współpracy dwóch niezależnych firm. Jedna z nich jest właścicielem znanej, rozpoznawalnej i cenionej marki, w której od lat tworzony model biznesowy został przetestowany i opisany w procedurach; druga firma wykupując licencję za określone w umowie wynagrodzenie, decyduje się prowadzić działalność pod szyldem franczyzodawcy. Wraz z licencją franczyzobiorca otrzymuje pakiet niezbędnej wiedzy i technologii, a o jakość tej wiedzy franczyzodawca będzie dbać przez cały okres trwania umowy, organizując szkolenia dla franczyzobiorcy oraz zatrudnionych u niego pracowników.
Umowa franczyzy
Umowa franczyzy to podstawa współpracy między dwoma firmami – wykaz praw i obowiązków obu stron oraz ustalenie rodzaju opłat i ich wysokości, ram czasowych umowy, innych czynników mogących mieć wpływ na wzajemną współpracę.
Franczyzobiorca korzysta z logo i nazwy marki franczyzodawcy oraz otrzymuje pakiet wiedzy o prowadzeniu przedsiębiorstwa (know-how). W zamian uiszcza opłatę licencyjną na starcie, miesięczne czy tygodniowe opłaty dla franczyzodawcy ustalone odgórnie lub ustalone w wysokości procentowego udziału w zyskach. Te periodyczne rozliczenia mogę być również dokonywane w marży, jaką franczyzodawca ustala na produkty sprzedawane franczyzobiorcy.
W umowie mogą być ujęte również inne opłaty związane z usługami zewnętrznych podmiotów, na przykład ZAIKS.
Przedsiębiorstwa działające pod jednym szyldem tworzą sieć franczyzową. W przypadku takich gigantów, jak McDonalds czy Tele Pizza, można śmiało mówić o sieci światowej. Polska firma Gatta albo Wółczanka to sieć franczyzowa regionalna – obejmuje Polskę i kilka krajów europejskich.
Obecnie w kraju działają sieci franczyzowe reprezentujące niemal 1000 różnych konceptów biznesowych. W Internecie istnieją strony z katalogami franczyzy, gdzie można znaleźć informacje o ofertach współpracy oraz charakterystyki firm oferujących licencje na sprzedaż. Katalog franczyz znajdziecie także na naszej stronie infofranchising.pl.
Rodzaje franczyzy
Podziału franczyzy na rodzaje można dokonać na trzy sposoby według odmiennych kryteriów. Franczyzę dzieli się ze względu na:
- Rodzaj działalności
- Rodzaj know-how przekazywanego w umowie przez franczyzodawcę
- Organizację systemu
Rodzaje franczyzy ze względu na kryterium rodzaju działalności:
- Franczyza dystrybucyjna (handlowa)
Franczyzobiorca zajmuje się sprzedażą asortymentu udostępnionego mu przez franczyzodawcę. Może te produkty zakupić, albo może być to franczyza depozytowa, w której towar jest własnością franczyzodawcy, a franczyzobiorca jest jakby pośrednikiem sprzedaży miedzy marką, a klientem.
W modelu franczyzy dystrybucyjnej działają sklepy spożywcze, obuwnicze i odzieżowe, stacje paliw, apteki, branża kosmetyczna (drogerie).
- Franczyza usługowa
W tym rodzaju franczyzy kupujący licencję poza prawami do korzystania z nazwy i logo, otrzymuje dostęp do technologii i receptur, procedur i filozofii świadczenia konkretnej usługi. Franczyzodawca wspiera go w aranżowaniu lokalu, czyli punktu usługowego, organizuje szkolenia w zakresie obsługi klienta.
Franczyzy usługowe to najczęściej sieci barów, restauracji, kawiarń, usługi bankowe i finansowe oraz ubezpieczeniowe, branża edukacyjna.
Rodzaj know-how przekazywany przez franczyzodawcę wytycza dwie ścieżki:
- Franczyza dystrybucji produktu
To działalność oparta na współpracy dostawca towaru – sprzedawca. W tym przypadku dla franczyzodawcy nie mają znacznie długofalowe plany marketingowe czy rozbudowane strategie sprzedażowe, więc wiedza o nich nie jest przekazywana.
- Franczyza koncepcji działalności
Tu franczyzobiorca korzysta z pełnej wiedzy know-how przekazywanej przez właściciela marki. Franczyzodawca wraz z licencją sprzedaje swój model prowadzenia biznesu, udostępnia wszelkie plany marketingowe, wyposaża w podręcznik operacyjny będący szczegółowym opisem procedur i strategii obowiązujących w modelu biznesowym sieci franczyzowej.
Ze względu na organizację systemu mamy do czynienia z następującymi rodzajami franczyzy:
- Bezpośrednia
Umowę zawierają bezpośrednio franczyzodawca i franczyzobiorca. Franczyzodawca sam udziela licencji, pomaga franczyzobiorcy w prowadzeniu biznesu, kontroluje wywiązywanie się z umowy.
- Wielokrotna
Franczyzobiorca prowadzi więcej niż jedną jednostkę franczyzową. Franczyza wielokrotna w praktyce oznacza, że franczyzodawca ma mniej współpracowników, którzy prowadzą po kilka – kilkanaście punktów. Mimo mniejszej ilości ludzi punktów w sieci przybywa.
Subfranczyza (masterfranczyza)
Rodzaj franczyzy spotykany w sieciach działających na świecie, gdzie franczyzodawca nie ma możliwości ciągłego kontrolowania franczyzobiorców. Daje więc im w umowie więcej swobody, jeśli chodzi o dobór asortymentu lub składników – produktów charakterystycznych dla regionu oraz wyłączność na otwieranie punktów franczyzy w danym regionie.
- Przedstawicielstwo regionalne
System oparty na zatrudnionych przez franczyzodawcę przedstawicielach regionalnych. Ich rolą jest wyszukiwanie i werbowanie franczyzobiorców. Nie mają oni wpływu na umowę – tę zawierają między sobą franczyzodawca i franczyzobiorca.
1 komentarz
[…] Franczyza jest umową handlową między franczyzodawcą i franczyzobiorcą. Ten pierwszy jest właścicielem marki tworzącej sieć franczyzową. On również ma przepis na sukces biznesowy. Franczyzobiorca na określonych w umowie warunkach kupuje ów przepis, a dokładnie płaci za prawo do wykorzystania modelu biznesowego franczyzodawcy. […]