Koper był znany już w starożytności i stosowany jako lekarstwo na ból głowy oraz jako przyprawa. Był uznawany nawet za pieniądz. Współcześnie pozostało zastosowanie lecznicze i kulinarne. Koper pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego. Najczęściej jest spotykany w ogrodach przydomowych w uprawie współrzędnej z warzywami korzeniowymi. Wykorzystanie kopru jest masowe, a jego popularność sprawia, że wiele osób zastanawia się nad opłacalnością uprawy kopru na większą skalę niż do użytku własnego.
Charakterystyka rośliny
Charakterystyczną cechą gatunku są 3-krotnie pierzaste liście z nitkowatymi odcinkami. Łodyga dorasta do 1,5 m i jest zakończona baldachowatym kwiatostanem złożonym z żółtych kwiatów, który prezentuje się ozdobnie w ogrodzie. Wszystkie części zawierają aromatyczny olejek eteryczny. Bogate są również w witaminy C, B1, B2 i PP, sole wapnia, fosforu, potasu i żelaza, a także karoten. Liście kopru dodawane są do potraw.
Starsze rośliny z owocującymi kwiatostanami wykorzystuje się do marynat i konserw. Olejki eteryczne znajdują zastosowanie jako koncentraty zapachowe w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.
Nasiona kopru mają mnóstwo właściwości zdrowotnych: działają moczopędnie, mlekopędnie (istotne dla mam karmiących piersią), żółciopędnie, wiatropędnie oraz przeciwskurczowo (pomagają w walce z bólami).
Opłacalność uprawy kopru na własny użytek jest oczywista dla osób, które chcą dbać o zdrowie, wykorzystując w tym celu zioła.
Koper może być uprawiany od wiosny do jesieni, więc jest dobrym wyborem dla osób, które chcą zająć się uprawą warzyw i ziół z przeznaczeniem na rynek produktów świeżych. Można go uprawiać do sprzedaży w pęczkach lub na nasiona.
Koper – roślina o niewielkich wymaganiach uprawowych
Zastanawiając się nad opłacalnością uprawy kopru, trzeba brać pod uwagę wymagania uprawowe. Na szczęście w przypadku kopru są niewielkie. Najlepiej rośnie na słonecznym, osłoniętym od wiatru stanowisku na glebach zasobnych w składniki mineralne, dobrze nagrzewających się i przepuszczalnych. Nie powinno się prowadzić uprawy przy koprze włoskim (fenkule), ponieważ gatunki mogą się krzyżowo zapylić i wydać mniej wartościowe rośliny, co spowoduje straty w obu uprawach.
Uprawa kopru w doniczce wymaga cichego, słonecznego miejsca, ale nie w pełnym słońcu. Nienajlepszym pomysłem jest południowa wystawa na parapecie. Optymalna temperatura dla wzrostu kopru to 8-20 stopni Celsjusza. W niskich temperaturach koper rozwija się wolniej, a poniżej 1°C ginie. Przy za wysokich temperaturach może rozrosnąć się za bardzo, ale zawiera wtedy więcej olejków eterycznych.
Woda w glebie powinna być na umiarkowanym poziomie – niekorzystne dla opłacalności uprawy kopru są susze i nadmiar wilgoci. Zbytnia wilgoć powoduje gnicie i zwiększa ryzyko ataku szkodników.
Koper przeznaczany na przyprawę należy zbierać stopniowo, w miarę wzrostu. Zbiór kopru zielonego można dokonać po 5–6 tygodniach od siewu.
Szkodniki kopru
Opłacalność uprawy kopru może popsuć pojawienie się mszyc zjadających młode rośliny. Żerowanie szkodników powoduje skręcanie i żółknięcie. Wielu szkód w uprawie kopru mogą dokonać zmieniki, które powodują zamieranie całych pędów i niewykształcanie nasion.
Idealny wygląd kopru
Najkorzystniejsze dla zdrowia jest spożywanie ziela kopru w stanie świeżym, ponieważ zawiera on najwięcej witamin, soli mineralnych i innych wartościowych związków. Części zielone kopru powinny być świeże, jędrne, wyrównane pod względem dojrzałości, zabarwienia i kształtu.
Wszelkie uszkodzenia liści w czasie zbioru i transportu powodują ich odbarwienie i zwiększają podatność na porażenie przez choroby. Jest to widoczne w wyglądzie kopru i utrudnia sprzedaż produktu.
Najbardziej charakterystyczną cechą kopru jest aromat, który stopniowo zanika w wyniku składowania. Dlatego tak ważne jest, aby sprzedaż kopru odbyła się jak najszybciej po zbiorze. Aby zachować wysoką jakość i świeżość kopru, należy zapewnić roślinie niską temperaturę i wysoką wilgotność powietrza. W optymalnej temperaturze 0°C i wilgotności na poziomie 95–98% koper można przechowywać przez 3 tygodnie. Przechowywanie kopru w temperaturze minusowej jest niedopuszczalne, bo doprowadza do uszkodzenia rośliny – koper staje się ciemny, wodnisty, a liście szkliste. Przy przeniesieniu do wysokiej temperatury, taki koper szybko psuje się i nie nadaje się do spożycia i do przetworów. Koper można suszyć w temperaturze do 35°C. Wysuszone rośliny należy jak najszybciej zapakować. Suszonego kopru nie wolno przechowywać w woreczkach foliowych.
Koper jest chętnie uprawiany i często wykorzystywany w kuchni. Opłacalność uprawy kopru jest oceniana jako zadowalająca i szczególnie korzystna dla osób, które uprawiają warzywa i zioła z przeznaczeniem na rynek świeży. Badania naukowe potwierdziły właściwości lecznicze kopru, w tym obniżanie poziomu cholesterolu oraz obecność żelaza, wapnia i fosforu.